რეალობიდან ფანტასტიკამდე

საერთოდ ლიტერატურაზე  და წიგნებზე პოსტს არ ვწერ ხოლმე. მეშინია, რომ ზედმეტად მარტივი და პოპულისტური გამომივა.  მაგრამ არ შემიძლია ახლა არ დავწერო. თან იქნებ ცოტათი წერაც გავიხსენო.  🙂

ზოგადად  ბესთსელერების კითხვას თავს ვარიდებ.  ალბათ ამას ბოლო წლების პრაქტიკაც მკარნახობს, ყველა ბესთსელერი ერთი ამოსუნთვქით წასაკითხი აღმოჩნდა, რომელმაც ჩასუნთქვის მერე არაფერი დატოვა. ამ არდადაგებზე კი ისევ გადმოვიღე ძველი ლიტერატურა, ბავშვობაში რომ ვკითხულობდი და აღმოვაჩინე, რომ ყველაფერი თავიდან მაქვს წასაკითხი. მაგალითად “ტრიუმფალური თაღი” მეშვიდე კლასში წავიკითხე, მახსოვს, ზოგ რაღაცას ვტოვებდი კიდეც. ეხლა კიდევ ვიზოგავ, გვერდებს ხელმეორედ ვკითხულობ. ვაღიარებ, მსგავსი გალენა ჩემზე უკვე დიდი ხანია წიგნს არ მოუხდენია.  საერთოდაც, კარგი იქნებოდა ბავშვობაში თუ გამიკონტროლებდნენ წიგნებს. როცა ბავშვი ხარ ყურადრებას შინაარსზე ამახვილებ, უფრო სიუჟეტი გიტაცებს, ამ დრო კი გრჩება მთავარი. როცა იზრდები და გარკვეულ გამოცდილებას შენც აგროვებ, მერე წიგნის გმირებიც გიახლოვდებინ, ხშირად საკუთარ თავს პოულობ მათში, ისინი აღარ არიან უცხოები და შენც ითვისებ რომელიმე წიგნს. “ტრიუმფალურ თაღზე” კი აუცილბლად დავწერ ცალკე პოსტს, აუცილებლად გავკადნიერდები და გამოვთქვამ ჩემს აზრს.

რემარკის გარდა გადავიკითხე გოზლოურთი, ჯეკ ლონდონი, ჰოფმანი, თომას მანი და რაც უფრო მეტს ვკითხულობდი, უფრო მეტად ვოცდებოდი, ყველგან ვპოულობდი ჩემი ცხოვრების ნაწილს, ყველგან თითქოს წინასწამეტყველებასავით იდო  ჩემ გარშემო მყოფი ადამიანების ქცევები და მივხვდი, რომ მათ ამოწურეს ადამიანი. ხო ძველმა მწერლებმა, ძველმა ეპოქამ ამოწურა ადამიანი და სწორედ ამიტომაა, რომ მწერლები ახლა სხვა ჟანრში წერენ. ყურადღების მისაქცევად და მკითხველის გასაჩენად  იგონებენ ახალ სამყაროს, იგონებენ ახალ არსებებს, ქმნიან დაუჯერებელ ამბებს. მე პირადად “ჰარი პოტერის” ფანი ვარ, რამდენჯერმე მაქვს ყველა ტომი წაკითხული და საწინააღმდეგოც არაფერი მაქვს, მაგრამ ისე გამოდის რომ ახლა მხოლოდ ფანტასტიკა იწერება. ან ფანტასტიკა ხდება პოპულარული, დანარჩენის ნაწერი კი ასე თუ ისე უკვე ნაცნობია და შესაბამისად ბესთსელერობიდანაც შორს დგას.

დღეს რაღაც გადაცემას ვუსმენდი და აღმოვაჩინე, რომ ეს ტენდენცია კინოინდუსტრიაშიც გაჩნდა. “ავატარი”, “ბეჭდების მბრძანებელი”, “შიმშილის თამაშები”, ‘ბინდი’ და ასე შემდეგ.  მწერლების მსგავსად 21-ე საუკუნეში კინოსაც შემოაკლდა ფელინი, ჰიჩკოკი., ფორმანი.. რეჟისორებიც  ფანტასტიკის ხარჯზე ცდილობენ ადამიანების მიზიდვას.

რატომ ხდება ასე? რატომ ვცხოვრობთ ასეთ ცარიელ საუკუნეში, სადაც ფილმებისა და წიგნების მსგავსად გაცვდა სხვა ყველაფერიც. გახუნდა გრძნობები და ზოგადად ურთიერთობა. ყველაფერი ყველაფერზე აისახა და საზოგადოების დიდი ნაწილი დაპროგრამებულ კარიერისტად გადაიქცა. ხელოვნების ცეცხლი, ის რაც გვიყვარს ფილმ “მოდილიანში”, წიგნს “წყურვილი სიცოცხლისაში” ჩამქარალია ან ქრება. არ ვიცი, შეიძლება მე მეჩვენება ან ვაზვიადებ კიდეც ამ  ეპოქალურ ცვლილებებს, მაგრამ ფაქტია, სათქმელი უკვე ითქვა.

harry potter

ჰარი პოტერზე ეხლა პოსტის დაწერა  ერთი შეხედვით დაგვიანებულია, მითუმეტეს თუ გავითვალისწინებთ დაახლოებით ერთი წლის წინ ბლოგოსფეროში ატეხილ ჟრიამულს, როცა ფილმის ბოლო ნაწილი-“სიკვდილის საჩუქრები” ტელეეკრანებზე გამოჩნდა. სამწუხაროდ მრავალწლიანი მოლოდინის შემდეგ მე ეხლა მომეცა საშუალება  წამეკითხა ყველა ნაწილი (აქამდე მხოლოდ სამ ნაწილს ვატრიალებდი :დ). ხოდა რაღა დავმალო და ისევ ისე ჩამითრია, როგორც ძველებურად ხდებოდა ხოლმე, ორი დღეა  ამ წიგნების გარეშე არც ვჭამ, არც ვსვამ და თითქმის არც ვიძინებ, ერთადერთი რამაც მოახერხა და ინტერნეტს მომწყვიტა ესეც ჰარი პოტერია. მერე რა თუ აქ არც ფილოსოფიური აზრებია და პროფესიული რჩევები^^ უბრალოდ  ძალიან მსიამოვნებს მისი წაკითხვა და სულაც არ მექმნეა  დისკომფორტი, როცა მაგიდაზე ერთდროულად ჰესეს, ფამუქს, ჯოისს და “ჰარი პოტერს” ვდებ(ყველაფერს თავისი ადგლი აქვს, ნუ დროც:)).

მეოთხე ნაწილს რომ მოვრჩი ფილმსაც ვუყურე, მაგრამ არ მომეწონა.  ისეთივე შეგრძნება დამიტოვა რაც ადრე ფილმმა “ნათლიამ” წიგნის წაკითხვის შემდეგ. წიგნი სულ სხვაა და ეს უდაოა, წიგნში ყველა სიტყვა აყალიბებს პერსონაჟს, ფილმში კი მსახიობი ან ჯეკ ნიკოლსონი უნდა იყო, რომ წიგნია არ “გააბნძოს”, ან მივიღებთ ასეთ არასრულფასოვან პროდუქტს. თუმცა რეჟისორის და სცენარისტის გამტყუნებაც უაზრობაა, ფილმები კარგად და უფრო ძვირად იყიდება, საბოლოოდ კიდევ ყველაფერი კომერციაზე დადის. მითუმეტესრომ ბევრს, რომელსაც წიგნი წაკითხული არ აქვს შეიძლება ძალიანაც მოეწონოს ფილმი.

აგერ 19 წელი შემისრლდა,  ბევრი წიგნიც მაქვს წაკითხული, ჰარი პოტერი ჩემთვის ანაბანა სულაც არაა, მაგრამ მაინც აღფრთოვანებული ვარ ქალბატონი როულინგის წერის მანერით და ზოგადად ფანტაზიით.  თავისთავად ისიც დიდი ნიჭიერებაა, რომ ყოფითისგან სრუილად დამოუიდებლად შექმნა ახალი სამყარო, ახალი პროფესიები, სიტყვები, ქცევები, იდეები და ყველაფერი მართლაც ჯადოსნური გახადო.

როულინგმა არა მარტო ჩემი, არამედ ყველა ბავშვის ბავშვობა მოაჯადოვა. ალბათ საბოლოოდ შემოაღწია ჩვენს  გულებშიც და ჰარი პოტერიც ჩვენი ცხოვრების ჯადოქრად აქცია.  გავრცელებული ხმები, რომ ეს წიგნი  მავნეა ბავშვისთვის, ეშმაკეულისაა და ასე შემდეგ, ფანატიკოსების ბოდვაა და მეტი არაფერი. წიგნს არაფერი აქვს სიკეთის, უსაზღვრო ინტრიგის და მეგობრობის გარდა ^^

პ.ს. ძალიან მომეწონა რიტა სკიტერთან ( “კვრისი მისანის” ჟურნალისტთან) დაკავშირებული ეპიზოდი, ინტერვიუს მოჯადუებული კალამი თვითონ რომ იწერდა, და ჰარის “კი” და “არა” პასუხებს თვითონ რომ აგრძელებდა და გულის ამრევ სენტიმენტალობად აქცევდა. ფრიად კარგად მოარგო ავტორმა რიტას ბევრი ჟურნალისტი, ქართველიც კი :დ

ესეც ცოტა რამ თავად ავტორზე, უნდა მეთარგმნა, მაგარ დამეზარა ბოლოს

J. K. (Jo) Rowling was born in 1965 and moved house twice when she was growing up. The first move was from Yate (just outside Bristol) to Winterbourne. The second move was when Jo was nine and she moved to Tutshill near Chepstow in the Forest of Dean.

Jo went to Tutshill Primary School, and then on to Wyedean Comprehensive. She was quiet, freckly, short-sighted and not very good at sports. She even broke her arm playing netball. Her favourite subject by far was English, but she also liked languages . . .

Jo always loved writing more than anything. ‘The first story that I ever wrote down, when I was five or six, was about a rabbit called Rabbit. He got the measles and was visited by his friends, including a giant bee called Miss Bee. And ever since Rabbit and Miss Bee, I have wanted to be a writer, though I rarely told anyone so. I was afraid they’d tell me I didn’t have a hope.’ At school she would entertain her friends at lunchtime with stories.

After school, Jo attended the University of Exeter in Devon where she studied French. Her parents hoped that by studying languages she would enjoy a great career as a bilingual secretary. But Jo recalls that she never paid much attention in meetings because she was too busy scribbling down ideas.

When she was 25, Jo was delayed on a train from Manchester to London. On the train Jo says that the idea for Harry Potter simply ‘strolled into her head fully formed’. But she didn’t have a pen so couldn’t write all her thoughts down! But the idea had taken hold and during the next five years she started writing and outlining the plots for each book.

Jo went to Portugal to teach English. There she married and her daughter Jessica was born. And she kept writing. When she returned to the UK, Jo had a suitcase full of stories about Harry Potter. She moved to Edinburgh with her young daughter and worked as a French teacher. In 1996 Bloomsbury offered to publish Jo’s first novel, Harry Potter and the Philosopher’s Stone.

‘The moment I found out that Harry would be published was one of the best of my life,’ says Jo.

Jo married Dr Neil Murray in 2001, and a brother for Jessica, David, was born in 2003. A sister, Mackenzie, followed in January 2005. She lives with her family in Edinburgh.

The Harry Potter novels have now sold approximately 450 million copies worldwide and been translated into 72 languages. Jo was the first children’s author to be voted the BA Author of the Year, and also to win the British Book Awards Author of the Year.

წყარო:http://harrypotter.bloomsbury.com/author

გურამ რჩეულიშვილი

ერთხელ მოედანზე ლენინის ძეგლისთვის ორი ტყვია უსვრია….

….ამდენი შთაბეჭდილება ერთ დღეში.. ერთი ადგილი ვერ ვნახე, რომ თავისი ისტორია არ ჰქონდეს, რომ ქვა არ იყოს ქვაზე დადებული. და ეს მონაკვეთი რაც მე დღეს ვნახე, ნაწილია ერის. ვცდილობ აღარ ვიფიქრო, ჭიანჭველასავით დაუზარელი ყოფილა ჩემი ხალხი-ისევ ვფიქრობ… საშინელ წყურვილს განვიცდი; მათარა თან მაქვს, მაინც არა ვსვამ, რატომღაც მინდა უფრო მომწყურდეს. შევდივარ დიდ ტალანში, აქ ქვის სკამებლია და ქვის მაგიდები. ვჯდები ქვის სკამზე, ვინ იცის ვინ იჯდა აქ? შეიძლება დიდი მთავარი ვამეხიც. ვფიქრობ, ვიწყებ წერას, არ შემიძია ამდენი ვნახო და არაფერი დავწერო. ფურცლებს ვუზიარებ ჩემს განცდას. რაღაც მაწუხებს, ვერაფერით ვერ მოვახერხე ჩამყუდროება. ქვის სკამიც კარგია; მაინც ვერ მოვეწყე, აქ ყველაფერი ძველია და საიდუმლო…

ქართული რეალობა -“ელგუჯა”

 

ეს პირი ჯერ წინააღმდეგი იყო რუსეთის მფარველობის ქვეშ შესვლისა, მაგრამ უკანასკ-

ნელს რჩევაზედ, რომელიც მეფის სასახლეში იყო გამართული, შეიტყო მეფის გარდაწყვეტილი

სურვილი და, როგორც მეფის ერთგულთაგანი, რომელსაც მეფის წადილის წინააღმდეგობა მო-

მაკვდავ ცოდვად მიაჩნდა, დამორჩილდა ბრძანებას და მიემხრო შეერთების მსურველთა.

რჩევის შემდეგ ისევ თავის მთებში დაბრუნდა და, მეფის ბრძანებისამებრ, თავის თავზედ

მიიღო ზრუნვა მომავალს რუსებზედ.

ის გულმოდგინედ ასრულებდა ამ სამსახურს და ცდილობდა მეფე გიორგის აღსრულებოდა

ის წადილი და ის სარგებლობა, რომელსაც მეფე და მისი მომხრენი ამ მფარველობისაგან მო-

ელოდნენ. რუსებმაც ჩქარა შენიშნეს სვიმონ,  რადგანაც დაინახეს იმისი გავლენა მთაში და

თავის მხრითაც ჯარების შესახებ მიანდეს სხვადასხვა განკარგულება. რასაკვირველია, ეს

იმათთვის სასარგებლო პირი კიდეც დააჯილდოვეს და პირდაპირ მაიორის მუნდირით და ეპო-

ლეტებით მხარბეჭი აუყვავეს.

სვიმონის ამგვარმა მდგომარეობამ შური აღუძრა გაგის, რომელსაც სამუდამო ზრუნვად შე-

ექმნა სვიმონის დამცირება, რომ იმისი ადგილი თითონ დაეჭირა. ამისათვის გაგი შეუჩნდა ალ-

ექსანდრე ბატონიშვილს, დაარწმუნა, რომ რუსების შემოსვლის მიზეზი მხოლოდ სვიმონ იყო,

და ეს რომ არ ერეოდეს საქმეში და არ უშლიდეს, რუსების განდევნა ადვილი იქმნებოდაო. ბა-

ტონიშვილი წინადვე იცნობდა სვიმონს, როგორც ერთ სასარგებლო და ჭკვიან კაცს და ამი-

სათვის იმის დაცემა იქამდის არ უნდოდა, სანამ იმის მომხრობას არ სცდიდა.

ალექსანდრემ, რომელსაც ხევსურეთში თავის მომხრე ჯარები შეეყარა, გამოუგზავნა კაცი

სვიმონს და ითხოვდა მისგან სრულს მორჩილებას, ხევიდგან რუსების გარეკას და ამ უკანას-

კნელებისათვის შემოსასვლელ გზების შეკვრას. ამ ბრძანების აღსრულებისათვის  ალექსან-

დრე ბატონიშვილი პირდებოდა დიდ პატივს და  წყალობას, მაგრამ უკეთუ სვიმონ არ და-

მორჩილდებოდა, მაშინ ემუქრებოდა სარჩო-საბადებლის გადაწვას და ცოლ-შვილით ამოწყვეტას.

_ როცა დრო იყო, მეც ვიძახოდი: რად გვინდა რუსები-მეთქი! მაგრამ მეფემა ბრძანა, შემოუშ-

ვიო, და მეც მეფის ბრძანებას საით გადაუვლიდი? _ წარმოსთქვა სვიმონმა და ჩაჰკიდა თავი.

_ მაშ ეხლა, ეხლა რას აპირებ?

_ ახლა გვიან-ღაა, გვიან!..

_ მაშ რას პასუხს აძლევ ბატონიშვილს, იმის მხარეს არ იჭერ?

_ არა.

_ რას ამბობ? ხომ სულ ამოგწყვეტავს, სახლ-კარს ამოგიწვავს!

_ რაი უყო?.. თუ რუსების შემოშვება არ გინდოდათ, მაშინ წინადვე უნდა გეფიქრათ, თუ

არა და ეხლა, როცა ყველა სიმაგრეები ხელში ჩაიგდეს, მე რით-ღა განვდევნო?!

_ გაიგე კარგა, რომ რუსებს მეფე მფარველობასა სთხოვს და…

_ მეც ეგრე მგონია!.. აბა, რაი უყო? მეფეს ეგრე უნდა… _ რაღაც მწუხარებით წარმოსთქვა

სვიმონმა და დაეტყო, რომ ის მოქმედებდა თავის სურვილის წინააღმდეგ.

გაკვირვებული მოციქულები ყურს უგდებდნენ სვიმონის გადაწყვეტილებას, ისინი იცნობდ-

ნენ სვიმონს მთის კაცად, რომლისთვისაც თავისუფლება ყველაზედ უმაღლესი ჯილდო არის,

და ეს კი თავის თავს და თავის ქვეყანას სხვა გვარტომობის ხალხს მონად აძლევდა! მონად

აძლევდა ამისთვის, რომ თვითონაც დარწმუნებული იყო, რომ საქართველო რუსების ბატონო-

ბას ვერ გადარჩებოდა.

_ მაშ ბატონიშვილს რა პასუხს უთვლი?

_ ბატონიშვილსა? ჩემგან ხვეწნა და მუდარა  მოახსენე: მეფეს ნუ ეწინააღმდეგება და სა-

ქართველოს ძალას შუაზე ნუ ჰყოფს… თუ ერთად ვიქნებით, რუსები კიდევ ვერას გვიზამენ,

მაგრამ, თუ შუა გავიყავით, მაშინ ჩვენი საქმე წასულია!.. ჩავიდეს მეფესთან, მოუდგეს გვერდ-

სა და რაიცა რუსებთან პირობები გვაქვს, ისინი აასრულებინოს! თორემ თუ ეგრე მოვიქეცით,

ჩვენ ერთმანეთთან ბრძოლაში დავიქანცებით, დავსუსტდებით, და რუსები კი თავიანთ წადილს

აასრულებენ… ჩავიდეს მეფესთან, ჩა! მეფე ღვთისაგან არის დანიშნული. იმის გულის პასუხს

კაცი ვერ მისწვდების, _ მეფეს ყველა უნდა ემორჩილებოდეს.

_ უფრთხილდი, სვიმონ, ბატონიშვილი განრისხდება მაგ პასუხით და მაშინ ვეღარავინ გიხ-

სნის.   11

_ რა უყო!.. მეფის ბრძანებას და სურვილს ვერ გადავალ და თუ ბრძანებს, მარტო მე შე-

ვებმი რუსებს.

ამ პასუხით გაისტუმრა იმან შუაკაცები, რომელთაც ბატონიშვილს ამ სიტყვების აზრი

სრულებით სხვარიგად გადასცეს. იმათ ჩააგონეს, რომ სვიმონ ღალატობს სამშობლოსაც და

თვითონ მეფესაც, რომ სვიმონს ხალხის მოსვენება და თავისუფლება ბრჭყვიალა ტანისამოს-

ზედ გაუცვლია.

ბატონიშვილმა გამოისტუმრა ჯარები სვიმონის დასასჯელად და გაგის ჩააბარა იმათზედ

უფროსობა. ეს ამბავი სვიმონს შეატყობინეს და ის თავის ცოლ-შვილით გაიხიზნა ჩერქეზეთ-

ში, თავის ცოლის სამშობლოში, სადაც რამოდენიმე ხანს დარჩა.

სვიმონს ისე საჩქაროდ მოუხდა თავის სახლიდგან გაქცევა, ისე მოულოდნელად, რომ

ძლივს მოასწრო ცოცხალი თავის გახწევა და საქონელი, სიმდიდრე თუ სხვა ბარგი, ყველაფე-

რი იქ დარჩა და შეიქმნა განადგურებული შემოსეულის ჯარისაგან.

სვიმონის სახლი გაცარცვეს, შემდეგ ცეცხლი წაუკიდეს, და, რისაც წაღება ვერ შეძლეს,

მთლად ჩაბუგეს…

გილოცავთ დაბადების დღეს ბატონო გურამ!!!

როგორც ფეისბუქიდან შევიტყვე დღეს ბატონი გურამ დოჩანაშვილის დაბადების დღეა. მან ალბათ უკვე ბევრი მილოცვა და საჩუქარი მიიღო, ალბათ მოსწყინდა კიდეც ეს ყურადღება, მაგრამ არ შემეძლია ჩემს საყვარელ მწერალს ჩემებურად არ მივულოცო. ბატონო გურამ მრავალს დაესწარით, ძალიან მიყვარხართ, მინდა რომ კიდევ დიდხანს და ბედნიერად იცხოვროთ…უბრალოდ გმადლობთ, იმისთვის რომ არსებობთ..

ჩვენ კი, ქართველებს შეგვეძლო ალბათ სხვანაირად აღგვენიშნა  მისი დაბადების დღე,  მაგრამ ფეისბუქზე დაწერი მადლობაც ხომ ბევრს ნიშნვას:)

გურამ დოჩანაშვილი – თანამედროვე კლასიკოსი მწერალი, რომლის შემოქმედება სიბნელიდან სინათლეში გადამყვანი ხიდია. მისი ნაწარმოებების მთავარი თემა ღირსება, სიკეთე, სიყვარული, შეუპოვარი ბრძოლა ბოროტების წინააღმდეგ და თავისუფლებისკენ სწრაფვაა..

“…ყოველი წინადადება დაბრკოლებაა, დიალოგები ცოტა მიადვილდება. რამდენი უპირატესობა გვაქვს სპორტსმენებთან შედარებით,
მათ სამ ცდაზე უნდა მიაღწიონ მიზანს , მწერალს შეუძლია
ათჯერ,ასჯერ სცადოს…“-გურამ დოჩანაშვილი.

„ყოველი ნორმალური მოთხრობის წაკითხვის შემდეგ ხდები
ოდნავ უკეთესი ვიდრე ხარ, უფრო ჭკვიანი ვიდრე იყავი….
ესეც საკმარისია – უკეთესი ხდები“ –
მოთხრობიდან „კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა“

„ნიჭიერი და ზარმაცი არ მწამს. ვაჟა-ფშაველა, ვან გოგი, მიქელ-ანჯელო, ფიროსმანი… ნიჭიერები კატორღელებივით მუშაობდნენ… “ – გურამ დოჩანაშვილი

“ნამდვილ ჯამბაზს თვალებში ყინული და წებო კი არა, ნაღვლიანი საიდუმლო უნდა ჰქონდეს…”

 

“დედამიწას სიყვარული ატრიალებს.”

“ოკეანე ხარ… დიდი მოქნილი თევზებით სავსე. ხან გაცოფებული თავსდატეხილ გრიგალებს უყეფ,ხანაც კი-მშვიდი,ბლანტე და ფსკერზე ზარმაც ფიქრებად ირხევიან ფერად-ფერადი მცენარეები…ოკეანე ხარ, მზეზე იზმორები და ღამით, უნებურად გაღვიძებული, ისევ სიკვდილზე ფიქრობ და გრძნობ, რომ მუდამ ორთქლდები, რომ უცილებლად დაიწრიტები და შენი თევზებიც სულს დაღაფავენ… მაგრამ როგორც არ უნდა მოიწყინო,გაიტეხო გული, შენს ჯიუტ თევზებს საკვები მაინც უნდათ და… ისევ დავბოდიალობთ ქვეყნად, ამ დალოცვილი დედამიწის ზურგზე…”

 

“დაწოლისას, დაძინებამდე არის ერთი, რაღაც პატარა, გარდამავალი წამი, როცა საკუთარი თავი ყველამ ვიცით.”

“სიკვდილი რომ არ იყოს, აღარ იქნებოდა ამქვეყნად გულადი და ლაჩარი, მდიდარი და მონა,თვით სიკეთე და ბოროტებაც არ იქნებოდა… სიკვდილი რომ არ იყოს არ დაგვჭირდებოდა არც ბრძოლა და ერთმანეთის ჟლეტა, მაგრამ არც მოსავლისთვის მიწის დაბარვა დაგვჭირდებოდა, არც ოსტატური სიტყვა-პასუხი, არც ვისიმე შიში გვექნებოდა და არც კეთილები ვიქნებოდით, არც ბედნიერნი და არც უბედურნი-აღარაფერი არ ვიქნებოდით, ვიღა გაგვარჩევდა, სიკვდილი რომ არ იყო… მთელი ის ჩვენი უსასრულო სიცოცხლე აღარაფერი იქნებოდა, ახლა კი, ახლა სიკვდილი რომ არის, სიცოცხლე – სიცოცხლეა…”

ერთი რამის სიყვარული, დაფარვა რომ სჭირდება ანუ მესამე ძმა კეჟერაძე

“ძალიანაც კარგი, ესეც, შალვას ჯინზე – გათენებულიყო საკმაოდ, ყოველ შემთხვევაში, კარგად მოჩანდა ბილიკი; ჩემოდნით ხელში, გულდაჯერებული მივყვებოდი გზას. ხოლო იგი, შალვა, ზურგრუკზაკიანი, უკან მოდიოდა. მისი დანახვა აღარ მინდოდა, პატარა ხანს უმძრახად ვიარეთ, ერთხელაც არ წავბორძიკებულვარ, და შემომესმა:

– ასწიე თავი.

კი, მეტი საქმე არა მქონდა, ისედაც გაჭყეპილი ვიყავი აქაურობით, ის არ მერჩია, დაბლა მეცქირა, ორმოში რომ არ ჩამცდენოდა ფეხი? მაგრამ სერი რომ ავიარეთ, მჭახედ გაისმა:

– გერასიმე, სდექ!

შეცბუნებულმა, მოვიხედე და გავშრი – აჰ, ისე მკაცრად შემომცქეროდა…

– სანამ ლაპარაკს დავამთავრებ, ფეხი რომ მოიცვალო, – განრისხებული მიმზერდა, – ცუდად იქნება შენი საქმე, იცოდე.

გიჟია, მოძალადე, ოხერი… ადგილზე გავქვავდი, იმან კი სამიოდ ნაბიჯი ქვემოთ ჩაინაცვლა, შედგა, დაფიქრებული ამომყურებდა, მე – სერზე ვიდექ.

– ჩემი და შენი წინაპრები, გერასიმე, – ხმას დაუდაბლა, – ამ მიწისათვის მუდამ იბრძოდნენ, და თუ არ რაიმე ღირებული, ვინ სულელს მოეპრიანება ერთთავად მოღერებული ხმლის ქვეშ ყოფნა. მიხვდი რაიმეს?

მე სერზე ვიდექი.

– რა სისხლისღვრაში გადარჩენილან, რამდენ ბრძოლაში, შენ ყოფილ ისტორიკოსს, ჩამოგითვალო შემოსევები? და შენს უშუალო წინაპართაგან ერთი მაინც რომ დაღუპულიყო იმ აურაცხელ, უთვალავ ხიფათში, ნამდვილად არ იქნებოდა ახლა აქ, აი ამ მიწაზე, ამჟამად მშვენიერი ფეხსაცმელებით რომ დგახარ, გამიგე თუ არა, ა, გერასიმე! მაგრამ სულაც არ გახსოვს ისინი…

ვიდექი მე სერზე.

– ჩემი და შენი წინაპრები კი, ძმებს და მეზობლებს უდროოდ აი ამ მიწაში მარხავდნენ, შენ რომ ამ ქვეყნად მოსულიყავ, და საქართველო ჩვენი, გქონოდა. შენთვის, გერასიმე, ერთმანეთი ცხოვრებაშიც და ბრძოლის ველიდან გაჰქონდათ, იმათითაა სწორედ ეს მიწა გაპოხიერებული, და მთელი მიდამო, რომელსაც ერთხელაც არ გადაავლე მოწყალე თვალი შენ, გერასიმე! სულ რომ არაფერი, ამ საოცარ კუთხეში თვალნათლივი სილამაზეც კი ვერ დაინახე და, ნახშირს რომ ათვისება უნდა, ამაში დამეთანხმე, და რომ ასეთ სამშობლოს ნახშირზე მეტად უნდა ათვისება, ეს აღარ იცი, ა, გერასიმე?

სერზე ვიდექი მე.

– აქ, ამ მიწაზე, რომელსაც ეგზემასავთი არ მოდებია ჯერაც ასფალტი, დაგაბიჯებინე ფეხი, უმადურო, ვერაფერს მიხვდი; ნამდვილი გლეხი გაგაცანი, ამ გლეხით გიდგას პირში სული, მაგრამ რა ამაყად, რა ამაყად, აჰ, შეიფერე ყველაფერი, რითაც ქანცგაწყვეტილი, ნაშრომ-ნაჯაფი, შუაღამით გაღვიძებული, გაგვიმასპინძლდა, როგორ გგონია, იმართა იმას ჩვენი რაიმე?

მე ვიდექი სერზე.

– და არც ის იცი, რომ სამშობლო მხოლოდ მინდორ-ველი და მთები არაა, სამშობლო ადამიანიცაა, გერასიმე. და, სუფრასთანაც, როგორ იქცეოდი – სამშობლოს შეცნობა რომ გდომებოდა, მჭადზე პრასს შემოახვევდი და ლობიოში ჩააწობდი, შენ კი, მელასავით, სხვის გაზრდილ ქათამს არხეინად მიადექი და არაფერია ამაში ცუდი, მადლობა მაინც რომ გეთქვა, მაგრამ აარა, არა, კუთვნილივით მიიღე, თითქოს დაამადლე კიდეც სტუმრობა და შენ, ვისი წინაპარიც დიდგორის შემდეგ ჭრილობებში მარილს იყრიდა, კატალინაზე გვაწვდიდი ბრტყელ-ბრტყელ ცნობებს, შეგირცხვა ნამუსი!

ვიდექი მე სერზე.

– წვიმისას, გერასიმე, – ავალწუნებით ამომცქეროდა, – ქუჩაში მანქანიდან თუ გადაგიხედავს, შეამჩნევდი, რომ ზოგიერთ გამვლელს შარვლის ცალი ტოტი ტალახით მთლად დაწინწკლული აქვს, მეორე კი – სუფთა. და თუმცა შარვლის ის ტოტი გაცილებით პეწიანად გამოიყურება, ერთმანეთზე ორივეს თანაბრად მიუძღვით ბრალი – იმ დასვრილს სუფთატოტიანი ფეხი სტყორცნის ტალახს და ის ამოთხვრილი წესიერად რომ მიაბიჯებს, იმიტომ გამოიყურება მეორე მშვენივრად და კარგად. მე და შენც ასე ვართ, გერასიმე, მე თუ რამ ხინჯი მემჩნევა, ისევ შენს გამო და თავად რომ გამოიყურები კოხტად, ჩემი და ამ გლეხის წყალობითაა, იცოდე. ჩვენ, ადამიანები, მრავალფეხა არსება ვართ, სხვადასხვა წესით მოარული, და არ ვართ, როგორც შენ ეს გგონია, მარტო, რადგანაც დიდი სიტყვა – ერი გვქვია, და მე, ვისაც მუდამ მახსოვს ეს, შენ, სამშობლოდავიწყებული, მხოლოდ პირადი კეთილდღეობით გატაცებულ-აღტაცებული, წამოგიყვანე აქ, ჩემთვის დროებით რომ აგეწყო ფეხი, ამ წმინდა ღელეშიც კი გაგაბანინე ტანი, გაყოყოჩებულს, ყინული რომ შემოგცლოდა, მაგრამ, აჰ, ნურას უკაცრავად, მაინც ვერ შეგაგნებინე ის სითბო, რითაც მე ვცხოვრობ და რითაც ვსუნთქავ. შენ, შენის ჭკუით, კვლავაც ჩემზე ამაღლებული, გაპრანჭული დარჩი. მაგრამ იცოდე, უსამშობლოდ – კაცი არა ხარ.

სერზე ვიდექი მე.

– ახლა კი, გერასიმე, უაკანსკნელ არჩევანს გთავაზობ. აგერ, გახედე, ავტობუსი მოემართება და, თუ იკადრებ, მოაჯექი და წადი, ხოლო, თუ ისურვებ, ორიოდ დღით აქ, ამ სოფელში დავრჩეთ და იმ ჩვენს მასპინძელს ყანის გათოხნაში მოვეხმაროთ. მიწის სუნი რომ გეცემა, ეგებ კიდევ გამოვიდეს რაიმე შენგან, გერასიმე. ძალას არ გატან, როგორც გინდა, ისე მოიქეცი. ასე აჯობებს… – და დარცხვენილმა დაამატა, – საშობლოსათვის. – მთლად აირია, – რა ვქნა, მიჭირს ხოლმე ამ სიტყვის წარმოთქმა, ეს ხომ ისეთი სიყვარულია, დაფარვა რომ სჭირდება, იმდენად ნაღდი და ნათელია, უხერხულიცაა თქმა… მაგრამ, მაიძულე…”

ბ ი ბ ლ ი ო გ რ ა ფ ი ა

1. დოჩანაშვილი გურამ.
„მთის გადაღმა“. მოთხრობები.
თბ., „ლიტერატურა და ხელოვნება“, 1966. 

2.  დოჩანაშვილი გურამ.
„ნაბიჯი“. მოთხრობები. თბ.,
„საბჭოთა საქართველო“, 1969.

3.  დოჩანაშვილი გურამ.
„ათასი წვრილმანი“. თბ., „ნაკადული“, 1972.

4. დოჩანაშვილი გურამ.
„მხიარული ბორცვი“. მოთხრობები.
თბ., „ნაკადული“, 1971.

5. დოჩანაშვილი გურამ.
„სამოსელი პირველი“. რომანი. წ.1. თბ., „ნაკადული“, 1975.

6. დოჩანაშვილი გურამ.
„სამოსელი პირველი“. რომანი. წ. 2. თბ., „ნაკადული“, 1978.

7. დოჩანაშვილი გურამ.
„სამოსელი პირველი“. რომანი. წ. 3. თბ., „მერანი“, 1980.

8. დოჩანაშვილი გურამ.
„საქმე“. მოთხრობები. თბ., „მერანი“, 1974.

9. დოჩანაშვილი გურამ.
მოთხრობები. თბ.,
„საბჭოთა საქართველო“, 1976.

10. დოჩანაშვილი გურამ.
„ყველაზე კარგი პაპა“. ზღაპარი უმცროსი სასკოლო ასაკის ბავშვთათვის.
თბ., საქ. კპცკ-ს გამ-ბა, 1976.

11. დოჩანაშვილი გურამ.
„განმსდგომი შუაკაცი“. მოთხრობები. თბ., „ნაკადული“, 1983.

12. დოჩანაშვილი გურამ.
„სამოსელი პირველი“. რომანი. მე-2 გამოც. თბ., „საბჭოთა საქართველო“, 1982.

13.  დოჩანაშვილი გურამ.
ორი მოთხრობა. თბ., „მერანი“, 1984.

14. დოჩანაშვილი გურამ.
„ბაქანი“. მოთხრობები. თბ., „მერანი“, 1988.

15. დოჩანაშვილი გურამ.
„სამოსელი პირველი“. რომანი. მე-2 გამოც. თბ., „საბჭოთა საქართველო“, 1990.

16. დოჩანაშვილი გურამ.
ოთხი მოთხრობა. თბ., „მერანი“. 1991.

17. დოჩანაშვილი გურამ.
მოთხრობები. მე-2 გამოც. თბ., „საბჭოთა საქართველო“, 1987.

18. დოჩანაშვილი გურამ.
„კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა“. მოთხრობები. თბ., „საარი“, 2001.

19. დოჩანაშვილი გურამ.
ხუთი მოთხრობა. თბ., „საარი“, 2002.

20. დოჩანაშვილი გურამ.
„ძმისავ“. მოთხრობა. თბ., „მარსი“, 2002.

21. დოჩანაშვილი გურამ.
„ვატერ(პო)ლო ანუ აღდგენითი სამუშაოები“. ფანტასტ. მოთხრობა. თბ., „საარი“, 2002.

22. დოჩანაშვილი გურამ.
„მხოლოდ ერთი კაცი“, მოთხრობები, თბ., „მარსი“, 2002.

23. დოჩანაშვილი გურამ.
„სამოსელი პირველი“. რომანი. თბ., „საარი“, 2002.

24.  დოჩანაშვილი გურამ.
„დაეძებდა: ერთგვარი მოთხრობა, ალაგ დეტექტივიც. თბ., „მარსი“, 2002

25. დოჩანაშვილი გურამ.
„ძნელი“. მოთხრობები. თბ., „მარსი“, 2002.

26. დოჩანაშვილი გურამ.
„ხორუმი ქართული ცეკვაა“. პიესა. თბ., „მარსი“, 2003.

27. დოჩანაშვილი გურამ.
„ლოდი ნასაყდრალი“, რომანი.თბ., „მარსი“.2002.

28. ქართული პროზის მცირე ანთოლოგია, XX საუკუნის მეორე ნახევარი:
გურამ რჩეულიშვილი, გურამ გეგეშიძე, ვლადიმერ სიხარულიძე,
გურამ დოჩანაშვილი, ჯემალ ქარჩხაძე, რეზო ჭეიშვილი,
ნაირა გელაშვილი. კრებული, თბ., „დიოგენე“,                     2003.

29. ათი საუკეთესო მოთხრობა, თბ., „ივერია“, 1991.
(გრ. რობაქიძე, მ. ჯავახიშვილი, ო. ჩხეიძე, რ. ინანიშვილი, რ. ჭეიშვილი.
გ. გეგეშიძე, ა. ბობღიაშვილი, კ. ჯანდიერი, გ. დოჩანაშვილი, ნ. გელაშვილი).

30. დოჩანაშვილი გურამ.
„ისედაც დასავლეთელები ომარა და გივია და პლანეტა ჰოლივუდი.“
ახალი რომანი, „აისი“, 20025.

31. დოჩანაშვილი გურამ.
„იქამდე“. მოთხრობები. თბ., „ნაკადული“, 1991.

32. დოჩანაშვილი გურამ.
„კეჟერაძეები“. ოთხი მოთხრობა. თბ., „ლაშარელა“, 2005.

33. დოჩანაშვილი გურამ.
თხზულებები. ოთხტომეული. ტ. 1. მოთხრობები. თბ., 2003.

34. დოჩანაშვილი გურამ.
თხზულებები. ოთხტომეული, ტ. 2. „სამოსელი პირველი“. რომანი. თბ., 2003.

35. დოჩანაშვილი გურამ.
თხზულებები. ოთხტომეული, ტ. 3. მოთხრობები, თბ., 2003.

36.  დოჩანაშვილი გურამ.
თხზულებები. ოთხტომეული, ტ. 4.
„ლოდი ნასაყდრალი“. რომანი. თბ., 2003.

37. Дочанашвили  Гурам.
„Песня  без слов.“  Рассказы. Тб., „Мерани“. 1983.

მარიტა

ძალიან მიყვარს ეს ნაწარმოები, წეღან თემის დაწერა მომიწია და რაღაცნაირად მომინდა აქაც დამედო… თუ არ დაგეზარებათ წაიკითხეთ კიდევ ერთხელ, თუნდაც ამ ფრაზის ხათრით:”მართლაც, საიდან მოდის სილამაზე? ან სად მიდის? სად იკარგება, თუ დროებით მიეფარება? 

ვინ იცის?!”

ვის არ უყვარს მზე?

მზეს ესწრაფვის დიდი არწივი, პატარა ტოროლაც, “ცას წავალო“ რომწკრიალებს ყოველ დილით, აექანება ცისკენ მთროლარი ფრთებით.

პირველ რიგში ბროწეულს უყვარს მზე!

როგორ მწვავს ბროწეულყვავილის ნაელვები გამოსხივებანი!

მიყვარს ცეცხლური ყვავილი, მზიანეთის სხივმფენარა ალნაკადი ოქრომდინარი, სეფესანთელივით რომ ბრდღვიალებს; მიყვარს მისი გულის ავსებულობა! თითქოს მზე სავსებით შეუწოვიაო.

არა, არა მჯერა, რომ იგი სხვა ყვავილივით დასჭკნეს როდესმე ჩამოსცვივდეს, განქარდეს, ამტვერდეს! არა, არა მჯერა!

მზის ნაბადებია; მის კოკორში დაგუბებული სხივთანაგალობარი; შიგ ჩაწერილია ანკარა სხივთა რაკრაკი; მზისობა უჩანს თითოეულს ნაკვთში.

ყვავილი კი არა, მზის ნაკადულის კამკამია! – ასე იტყვის გულისხმისმყოფელი!

ბუნების ასეთივე საჩუქარი იყო, ჩემს ოცნებას რომ შემოჰხვევია ბროწეულყვავილივით, – მარიტა! ნათლით სავსე, ღიმცრისკროვანი ყვავილი ჩემი ყრმობისა!

მარიტა!

მარიტა – თითქოს მზე ჩამოვარდნოდა!

ქალი კი არა, – მთვარის გამოახლება იყო!

მარიტა – ჩემი ყრმობის მეგობარი! ქალებში – დედოფალი.

– შენ „მზევარ“ უნდა გერქვას, „მზევინარა“, ბევრს უთქვამს მარიტასათვის.

მარიტას მერე , მე აღარ გამკვირვებია არც ყინწვისის ღვთაევრივი ფრესკა, არც არმაზელი ტურფა სერაფიტა.

– ვისაც ღმერთი არ გინახიათ, მოდით და ნახეთ მუხათწყაროში! გადამეტი არ გეგონოთ და მარიტას მშვენების სამზერად საგანგებოდ მოდიოდნენ მეზობელ სოფლებიდან. მოდიოდნენ და უყურებდნენ.

– რამ წარმოქმნაო? – ჰკვირობდნენ.

მართლაც, ხეობის თვალი იყო მარტა.

ახლაც ჩემს თვალწინ დგას ალმასური სახე, მწყაზარი. მოციმციმე ტრედონა, წყნარი, როგორც მაისის თეთრი წვიმა, ქალი – მტრედივით შემკობილი, ჩაკდემით მოსიარულე; ნაზი, როგორც ნიავი, ვერხვში შეხიზნული.

მართლაც , პირმეტყველი სამოთხე იყო მარიტა!

გიოცნებია ნუკრის თვალებზე? გყვარებია მერცხლიანი თვალები? ძვირფასი სახის დამარმარება? მარიტას სახე – მართლაც სინათლე იყო! ბროწეულის ყვავილივით ჰყვაოდა მისი სილამაზე!

მარიტა ცისარტყელასავით დადიოდა სოფლის ორღობეში, თუმცა ორშაურიანი ჩითის კაბა ეცვა! რა უცნაურია ბუნება! როგორ იცის ზოგჯერ უხვად დასაჩუქრება!

მარიტას სულის მშვენიერაბა აღემატებოდა მის გარეგან სილამაზეს. გულში ია ამოსდიოდა !

თვითონვე გრძობდა მარიტა ბუნების მიერ მომადლებულ ნიჭს, გულში მადლიერობდა, რომ მშვენიერების ღირსი გახადა ბუნებამ და ამ ნაჩუქარ დიდებულ განძს, თავისი ზნეობითაც უვლიდა, ნაზად და სათუთად უვლიდა…იცოდა რომ უხვად იყო დასაჩუქრებული! იცოდა, აფასებდა, უფთხილდებოდა!

რამდენ ვაჟს უნატრია: ნეტამც შვილად გავჩენოდი შენს დედამთილსო!

-ახ, ვინ ბედნიერი გაისაკუთრებს?ვინ იქნება მისი მისი მკუთვნელიო?

_გლეხის ქალი და ეგრე ლამაზი?

_განა ეთერიც გლეხის ქალი არ იყო, უღარიბესი მეწისქვილის ასული, მეფისწული აბესალომი რომ ეტრფიალა?

ჩემი სახლის გასწვრივ მოჩანდა ჩაჩიკას ქოხი, ვეება ლეღვის ხეს გამობმული! ამ ქოხი შვილი იყო მარიტა! _ჩვენი ნათლული და ჩემი მეგობარი; დედით ობოლი, დიდედა ლელაურის მუხლქვეშ გაზრდილი.

მაშინ ის პატარა გოგო იყო, მეც მისი ტოლი ბიჭი ვიყავი!

ენკენისთვის მიწურულები იყო, როცა ყურძნები დაკრეფილია, ქვევრები ნიგვზის ფოთლებითა და აყალოთი ახლად არის წახურული, ეზოებში კი მოდებულია ბრელო ახლადმოჭრილი სიმინდისა. ამ დროს მოყვითლული დღეები კელაპტარივით იწვიან. ჰაერი გამჭირვალეა, ცა ლურჯად ჩამდნარი, უციაგესი…

უჩუმრად იდგნენ ცივ_გომბორის მთები, ჩემი მშობელი მთები. ქვევით იორი ლაპლაპებდა ომში ამოღებული ხმალივით. ივრის ხასხასა ჭალები ნოყივრად შრიალებდნენ. უბნის გოგო – ბიჭები ჰაერში გაბმულ “ირმის დორბლებს“ ვიჭერდით, დავკუნტრუშობდით, ვღეროდით.

უეცრივ, ჩვენს ეზოში შემოვიდა შუახნის, შეჭაღარავებული ცხენოსანი, უნაგირზე პატარა გოგო შემოესვა – მარიტა.

ყვითელი აბრეშუმივით თმა_კულული… ლურჯი თვალები….ისე ვიგრძენი, თითქოს ჩვენს ეზოში ია შემოვიდა შემოვიდა და შემოეფინა… მე შევდექი და გაკვირვებულმა ცქერა დავიწყე მერე მოწიწებით მივუახლოვდი, ხმის გაცემა გავბედე და… მალე ერთად ვთამაშობდით მე და მარიტა!

ახლად დაქვრივებული ჩაჩიკა ჩვენსას სტუმრად მოსულიყო თავისი დაობლებული პატარა გოგოთი. მალე მარიტას ნადედობიც გამოჩნდა-დიდედა ლელაური!

დედაჩემს ძალზე გაეხარდა ნათლულის ნახვა. კარგადაც დახვდა. მთელი დღე ჩვენთან დაიმყოფეს მარიტაანთ. მეორე დღეს, ჩაჩიკა სიდედრის ქოხში

ჩასახლდა.

იმ დღიდანვე მუშაობას შეუდგა შრომამოუწყენელი ჩაჩიკა თავისი სიდედრის, მამულში, თვითონ არაგვიდან იყო, ცოლი რომ მოუკვდა, იქ ვეღარ დადგა, ცოლის სიყვარულით მის სოფელს შემოეხიზნა.

მშვენიერი ვენახიც გააშენა! სულ ერთთავად შიგ მუშაობდა! მეზობლები დიდ პატივსა სცემდნენ შრომისათვის:

-სირცხვილია, ჩაჩიკას ღვინო საქეიფოდ დაილიოს, წამლად უნდა მიიღო და წვეთეულად იხმაროო!

ღარიბი იყო ჩაჩიკას ოჯახი, თუმცა ჩაჩიკას გარდა დიდედა ლელაურიც მხნეობდა.

წერა-კითხვაში გაწაფული მარიტა ახლა სხვას ასწავლიდა ანაბანას დიდის

გულმოდგინებით. რომ წამოიზარდა, საოცარი ხალიჩის მქსოველი დადგა! გაზაფხულის ყველა ფერით ხალიჩას ჰქსოვდა, გამოცდილ ოსტატივით!

მეც იმ დროებში დავიწყე ლექსების წერა. ორივემ ვიგრძენით, რომ ხელოვანნი ვიყავით და ალბათ ამიტომ სულის თვისტომები გავხდით… შეიძლება ესეც იყო ცჩვენი ასე დამეგობრებისა; მაგრამ, მაშინ რომ ჩემთვის გეკითხათ, გეტყოდით, რომ მიზეზი,- მარიტას უნაზესი ხმა იყო და კდემამოსილი სახე, თანაც უჩვეულო, ქალწულებრივი სიმშვიდე.

რატომღაც ზედმეტად სჯეროდა ჩემი პოეტობისა:

-მომეცი შენი ლექსი, ამ ფარდაგზე ამოვქსელო! – მეხვეწებოდა, – აქეთ-იქიდან კი, ვარდებს ამოუქარგამო.

მაგრამ სად მქონდა ისეთი ლექსი, რომ ღირსი ყოფილიყო მარიტას გულისყურისა თუ მისი თითების შრომისა?

ახლაც კი ვერ დავარწმუნებდი მარიტას,რომ მის მიერ ხალიჩაზე ამოქსოვის ღირსი ლექსი ჯერაც არ დამიწერია!

ერთხელ, ჩემი მასწავლებელი, კომპოზიტორი ნიკო სულხანიშვილი, ჩამაცივდა:

_ჩქარა “საქართველოს ჰიმნისათვის“ ლექსი დამიწერეო! მალე გავთავისუფლდებით და ჰიმნი დაგვჭირდებაო!

ეტყობა, სულხანიშვილს მარიტასათვის სჯეროდა ჩემი ნიჭისა!

ცხადია, თავი ხიფათში არ ჩავიგდე და კისრად ვერ ვიდე მუსიკოსის დავალება, ისევე როგორც მარიტას თხოვნა.

ეს იყო 1916 წელს,რევოლუციის წინა წელიწადს!

საოცარია,როგორც მარიტა და ნიკო სულხანიშვილი მთხოვდნენ დაჟინებით ლექსს, ისე ჩემთვის აღარავის არ უთხოვია ლექსი, არც ერთ რედაქტორს, არც ერთ თაყვანისმცემელს!

საოცარი მშრომელი იყო ჭირდებული დიდედა ლელაური, მარიტაც მას მიემგვანა, მასაც სწყუროდა ცხოვრების წმინდა წყაროს წყალი!

მარიტა შრომაშიც ფაქიზი იყო, მუდამ ფურფუშებით და ფანცი_ფუნცებით მორთული წინსაფარი ჰქონდა აკრული__მარწყვის ყვავილით მოჩითული.

საშინლად მეცოდებოდნენ “მეთავთავე ქალები“თუ ბალღები. მკათათვის სასტიკ სიცხეში ტვინი უნდა აედუღებინათ ცხარე მზის გულზე! წაღუნულებს, სისხლდაწკრეტილებს, ნამგლისაგან გაბნეული, დანარჩენი თავთავი უნდა მოეკრიფათ. წინსაფრით შინ ეზიდებოდნენ.

ეს მათი წლიური სარჩო იყო, ხოლო თუ ქალს ქმარიცა ჰყავდა, ეს მონაკრეფი თავთავი მაინც მისი პირადი ქონება იყო, ქმარი ვერ შეეხებოდა, ამას მიუმატებდნენ კალოს გალეწილ ჯელჯს და ბოლოს საკუთრად ლეწავდნენ. ამ პაპანაქებაში, სიცხეში, საშინელი ჯაფით შეგროვილი გროშებით ქალს შეეძლო მეწვრილმანისაგან ქმრის დაუკითხავად ეყიდა თავიჩითი საკაბე თუ ბამბაზია, საკუთრივ ან თავის შეუმოსავ ბავშვებისათვის.

მკათათვის დილიდანვე სამკალში გაშლილ დედაკაცებში ჩადგებოდა მარიტა და გულმოდგინედ ჰკრეფდა დაბნეულ თავთავს. მე ვერ ვიტანდი მარიტას სიცხიგულზე შრომას და ვეშველებოდი. ბევრჯერ დედაჩემი გამჯავრებია, მზე არ ჩაგვარდესო, მაგრამ თავთავებზე წახრილ მარიტას არ წავხმარებოდი, არ შემეძლო.

-წადი, გენაცვალე, არ დაისიცხო! – წყნარად მეტყოდა მარიტა და მისი უნაზესი ხმა უფრო მაბამდა იმ ადგილს, სადაც მარიტა ჰკრეფდა თავთავებს, ვიდრე მზის შუქი ჩაიკრიფებოდა.

იწვოდა დუბიანი, მზისაგან დამწვარი წითლობი; შორს ჰმშვენოდნენ გრილი ბაღნარები; მაგრამ საგრილობელი, ჯავრიანი ხეები მარიტასთვის არ შრიალებდნენ.

საღამოთი, სახემტკბარი მარიტა გამობრწყინდებოდა თავის დერეფანში, სულაც არ ეტყობოდა მთელი დღის დაღლილობა. პირმოოქროვილი დეიდა ლელაური წადიერებით ეალერსებოდა საყვარელ შვილიშვილს.

-ჩემო სპეტაკო შროშანავ, ჩემო ბამბიქულავ! რად გინდა მზითევი? შენი მზითევი-შენი აბრეშუმივით გადავარცხნილი თმებია!-ეტყოდა დიდედა.

-შენი მზითევი- შენი იისფერი თვალებია!

-მთვარისპირავ, შენი გულ-მკერდის ნათელი -შენი მზითევია!-და ეგრე უნდა ჩაჰყოლოდა ანაგებად, თავიდან ფეხის ფრჩხითებამდე დიდის ალერსით დამტკბარი ლელაური.

კრძალული მარიტაც ჩუმად ნებივრობდა.

-შენთვის გაქარწყლდეს დიდედაშენი, ჩემო ობოლო, მარგალიტზე უთეთრესო!-განაგრძობდა დიდედა და თან ნაწნავს უწნავდა. წამოწოლილი მარიტა შველივით განაბულიყო.

-ვარდის ჩიტო, პატარა მტრედო გვიძინა! – არა ცხრებოდა დიდედა ლელაური.

მზის ცისკარო!

ჩვენს დროს ბავშვთა ერთი ბედნიერი დღე “ არიფანა “ იყო-საძმო სუფრა,- ყვავილთა დღესასწაული, ყრმათა პურ-მარილის შეერთება. არიფანას ყოველწლიურად, ვარდობისთვეში, ვმართავდით უბნის ბავშვები.

შინიდან წავიღებდით წინასწარ დამზადებულ სანოვაგეს, ტკბილეულს, ტკბილ სასმელს, შერჩეულ ადგილზე გავშლიდით სუფრას, თავზე დავიდგამდით გვირილის გვირგვინებს, სუფრა კი ვარდ-ყვავილებით, ზიზილებით გვქონდა აყვავებული.

ვმღეროდით, ვლექსობდით, ვცეკვავდით, ვთამაშობდით.

კარგად მახსოვს, უკანასკნელი არიფანა ჩვენი ვენახის თავში გავმართეთ, დიდი სამასწლოვანი კაკლის ჩრდილის ქვეშ.

მე, ძველი არიფანების მონაწილეს, მიფიქრია, რატომ ისევ არ შემოვიღებთ

ჩვენი ბავშვებისათვის არიფანას,-ამ მშვენიერ ძველქართულ ჩვეულებას,-ბუნების დღესასწაულობას ყმების მიერ?

უკანასკნელ არიფანაზე განსაკუთრებით დამახსოვდა მარიტა, არიფანას დიასახლისი! უკანასკნელის, ვამბობ, რადგან მაშინ უკვე საარიფანო ჰასაკს გადავაღწიეთ, მოზარდობაში გადავდგით ფეხი, ერთი ჩვენი ტოლი გოგო იმ წელს

კიდევაც გაათხოვეს.

და აი, უკვე სხვა თვალით მეჩვენა მარიტა, – გარდასხვავებული! შედედებული, მკერდამოვსებული ქალწული იდგა თეთრმოვარდისფერო კაბაში!

არიფანას სუფრაზე მარიტა ტკბილი მზრუნველობით დიასახლისობდა, რიგს

გვაძლევდა, დაგვზრუნავდა, გვეალერსებოდა. ოდნავი სევდა უკრთოდა თვალებში, ალბათ იმიტომ,რომ ჩვენსავით ისიც სამუდამოდ ეთხოვებოდა ბავშვობას, უკვე მოზარდობის ჰასაკში გადასული.

ისიც შევნიშნე, რომ ჩვენი მეზობელი, ჭაბუკი მეძროხე გედია ნათელიძე, თვრამეტ-ცხრამეტი წლის ბიჭი, სუფრის თადარიგში ეხმარებოდა; თან მოკრძალებითა და ღიმილით მისჩერებოდა; თითქოს რაღაცას ემუდარება, შესთხოვსო, ხან თითქოს კიდევაც ებუზღუნებოდა. ერთი სიტყვით, ისე მეჩვენა, რომ გედია ვერავის ამჩნევდა მარიტას გარდა. ის მშვენიერი ყვავილთა გვირგვინი, დიდის ეშხით რომ დაწნა გედიამ, სწორედ მარიტას დაადგა თავზე, ლეკურიც მასთან იცეკვა!

მარიტასაც ეტყობოდა უჩვეულობა-უეცრად მოსწყდებოდა იქაურობას, გაირინდებოდა, თითქოს სხვა სამყაროში გადასულაო, და მის მშვენიერ, კამკამა სახისთვის თითქოს ნაღველს თავისი ფრთა გაეკრა…

შესემჩნევი ბიჭი იყო მეძროხე გედიაც-რჩეულებში ამორჩეული! მაგრამ მარიტასთვის ღარიბი, უქონელი, უყოლელი, უმამულო!

მალე ხმა დაირხა მარიტა და გედია შეყვარებულები არიანო! გედია აღარ მალავდა. ერთხელ ჩემთანაც წაიღიღინა, ტყეში რომ ვიყავით შინდზე:

„ მენატრები,მარიტავ,

სული ამდის ყელშია!“

გედია ზაფრადაცემულივით ტორტმანებდა, იკლაკნებოდა სიყვარულით, მოუსვენრობდა, საქმეს თავს ვერ უდებდა, სიყვარული შეჰსეოდამის თითოეულ უჯრედსა და ძარღვს.

„წყეულო სიყვარულო,

ვაი, ჩაგავლებ ხელსა,

სულ ლუკმა-ლუკმა დაგკუწავ,

მერე შეგიკეთებ ცეცხლსა!“

ბევრი სხვაც იყო მარიტას სხივოსანი სახით ელდა დაკრული. თვალმცეცხლი ბიჭები ეტმასმებოდნენ მარიტას, არა ერთი ჭაბუკი მწყემსი, მევენახე, მეხრე თუ მეძროხე.

მარიტას ბრალი იყო, ზოგს რომ ძროხები ეკარგებოდა, ზოგი სამუშაოზე ვეღარ მიდიოდა, ზოგი ღამეს თეთრად ათენებდა, ზოგი დღისითაც გმინავდა.

-გაძნელდა უშენობა!

შორიდან შესჩიოდნენ მარიტას აჩრდილს.

მაგრამ ყველაზე მეტად დაჭრილი გედია იყო.

მახსოვს, სიონობა ჩვენს სოფელში, დღეობა და ღრეობა.

მოზარდობა ფოლორცზე ორ ჯგუფად გავიყავით.

ერთი ცალ მხარეს იდგა, მეორე – მის პირდაპირ.

ხელი ხელთ გვქონდა დავლებული. ჩვენ რომ სიმღერით ვიტყოდით, თან სკუპით წინ მივიწევდით, მეორე ჯგუფი შეგვეპასუხებოდა სიმღერით და სკუპითვე უკან დაიწევდა.

ჩვენს ჯგუფში მარიტა იდგა, მეორეში__გედია.

გედიას ჯგუფმა ძველებურად მოგვიმღერა:

– ა, ნიშანი, მოგვეც, ქალო, თამროს გარდამაო!

ჩვენ ვუპასუხეთ: არ მოგცემთ და არ

ვიკადრებთ, თამარ კარგა ვყაო!

გედიას ჯგუფი: – მეძროხის ცოლად

მინდოდა, თამროს გარდამაო!

ჩვენ: – მეძროხე მოჩანჩალეა,თამარ კარგა!

ვყაო

გედიას ალმურმა აჰკრა, გედიას ჰკენწლავდნენ.

არა ცხრებოდა სიმღერა:

გედიას ჯგუფი: – მომე თოფი, მოვიტა-

ცებ!

მარიტას ჯგუფი: ვერც მოხვალ და ვერც ხელს ახლებ!

გედიას ჯგუფი: – ნიშანი მოგვიტანია.

მარიტას ჯგუფი: – არ გვინდა შენი ნი-

შანი!

გედიას ჯგუფი:-ასი თუმნის ფარჩა!

არი

მარიტას ჯგუფი:-არც შაურის ძონ-

ძებია! სანეხვეზე ნაგდებია!

გედიას ჯგუფი: მოველი და მოგიტაცე!

მისცვივდნენ მარიტას და გაიტაცეს თავის მხარეზე. მაგრამ მოწინააღმდეგ ჯგუფმა ისევ უკან გამოიტაცა.

ამნაირად, არ ემეტებოდათ მარიტა მეძროხე გედიასთვის.

შემდეგ ორივე ჯგუფი შეერთდა, გაჩაღდა ტაშ- გოგონა.

თავდავიწყებული გედია უვლიდა, ცეკვავდა და თან ლექსს შესძახებდა

რაღაც ჟინით:

ლე, ლე, ლეკურ – კაბა!

გოგოებმა შეუკიდეს.

დედამ კაბა შემიკერა, დარაია, შრიალაო!

აბა, ბიჭო, შემოხედე, როგორ მადგა ტანშიაო!

ბიჭებმა შეუძახეს:

ღმერთმა შენცა შეგარცხვინა,

შენი კაბის არშიაო!

გედიამ მარიტა გაიწვია საცეკვავოდ,მარიტამ თვალი მიანათა და… შეცურდა წრეში, ცეკვავდა მარიტა და ყველანი მას მივჩერებოდით… როგორ უხდებოდა ქალწულს თვალთა ნარნარება! თითქოს ნიავი ცეკვავს ლერწმის წვერზეო! ყველამ სული განაბა და როცა მარიტას ბოლო წრე უნდა შემოევლო, სწორედ ამ დროს, თვალი შეჰკრა საყდრიდან გამოსულმა ბებერდედა ლელაურმა, ხელი ჩაჰკიდა და წრიდან გაიყვანა.

მარიტა დარცხვენილი იდგა დამნაშვესავით, თითქოს უჩინთვალმა გაუგო გედიასადმი ტრფიალება და აუკრძალაო.

– რა შენი ტოლია ეგ ჭირსაცმელი? – ცალკე საყვედურით უთხრა მარიტას.

მარიტას პირველად დაეწვა გული…

მეზობელი ბიჭებიც გადამეტი სიყვარულისათვის დასცინოდნენ მგრძნობიარე

გედიას, – სად არის ამდენი დრო, რომ მარტო ქალს შესწირო, ათასი საქმე აქვს სოფელში ადამიანს და თავშისაცემი? გედია კი მარტო მარიტას გზას ანდობს თვალებსო?

–ეგრე არ უნდა, შენ , ბიჭო,

ნიადაგ ქალთან სწორება.

ხან ხვევნა უნდა, ხან კოცნა,

ხანდახან მკლავზე გორვება,

ხანდახან კარზე გახვიდე,

უკან არ დაგრჩეს ცხოვრება!

განა ცხოვრებისაღა რამ ესმოდა გედიას? ერთს საღამოს მენიშნა გედიას

დედის, ხათუთას, სიტყვები, შვილს რომ მუდარის მიჰმართავდა დერეფანში,.

როცა ძროხის მოწველის მერე ფეხი წამოჰკრა ქვას, საწველელი წაექცა და რძე დაე

ღვარა:

–დავბერდი , შვილო, შრომა აღარ შემიძლია, თვალთ აღარ მიჭრის, ნისლი რომ

მეხვევა, სუდარა მგონია! ცოლი მოიყვანე, ცეცხლის ამნთები მინდა! მარიტა მოიყვანე, სანთლით ნარჩევი ქალია!

რა იცოდა ხათუთამ, რომ მის შვილს უკვე შმაგურად შეჰყვარებოდა მარიტა!

მოეყვანა კი არა, წამსვე ხელს დასტაცებდა , ციმციმ გამოიტაცებდა, თავსაც შეაკლავდა. ლელაურისა ეშინოდა, თორემ მარიტას თანხმობა კიდეც ჰქონდა მიცემული!

ავარდა სიყვარულის ალი! ავარდა და აგიზგიზდა!

მარიტასაც და გედიასაც ახლა შეეძლოთ “ვისრამიანის“ ენით ეთქვათ ერთმანეთისთვის : “ჩემგან კიდე საშენო სხვა აღარავინ იპოების და შენგან კიდე საჩემო! მე მაისი ვარ შენ__ გაზაფხული!“ან ერთად ემღერათ:

,,გინდ მოვიდნენ ცხრანი მზენი ,

მე უშენოდ ვერ დამთბება!¨

მარიტას “მისაფუძვლამდე“ შეერყია გედიას გული! მარიტა და გედია ერთმანეთის საფერისები იყვნენ, მაგრამ მათი ბედი გადაწყვიტა დიდედა ლელაურმა:

გედია? ცუდი ბიჭი როდია, მაგრამ უარსებოა, ღარიბი! ჩემს ერთადერთ

შვილიშვილს ვერ დავაჩაგვრინებ, ისიც გვეყოფა, რაც გვწეწა სიღარიბემ! -და თითისტარს ჩახვეულ ფარტენაზე ცრემლი დააგდო.

მაშინ მწყემსი შეთე დაუბეჯითეს და კიდეც მოიწონა.

-შეთე? – ცხვრის პატრონი, სიმდიდრით დამტკბარი! მისი ცხვრის ფარები თურმე თრიალეთის მთებს ღრუბელივით აშავებს და წვიმასავით იწველება!

-შეთეს ბეღლებში კიბით უნდა ჩაიხედო! სავსე აქვს ქვევრი, ჭურჭელი, გოდორი!

ჩემი მარიტაც გაიხარებს; სიღარიბის პატარძლობა არ უწერია, სულ ვარდი უნდა აყაროს ცხოვრებამ; მზით უნდა იყოს გადანამქრული! ამის ღირსია! -წარმოთქვა უმერყეო ბერდედამ.

ამ სიტყვებს წინ ვერა დაუდგა-რა …

თუმცა კი ჩაჩიკამ გაიკმარა საოჯახო თათბირზე:

-რათ უნდა უსიყვარულო სიყვარული? კალთაში ჩაეშლებაო! ოქროთი ვერ მოიგებ ბედნიერებას! – მაგრამ ვერც სიღარიბის დასასუსხად გაიმეტა და თანაც სიდედრის მკაცრმა კილომ გააჩერა:

-ჩემი შვილის უბედურებაც მეყო და ისიც, აქამდის რაც ვიწვნიეთო!

აგრე შერთეს მარიტას უნდომი, უნდო, უყვარული ქმარი შეთე__მლაშე ,ზვიადი , ყომრალი კაცი, მგლისფერი!

პირანთებული მარიტა მიემკვდარა, რა შეიტყო თავისი ბედი, მაგრამ რას იქმოდა? ბევრჯერაც თვალებს დახუჭავდა, წარმოიდგენდა თავის გედიას! დიდი იმედები გამტვერდა!

ვარსკვლავმა გვირგვინი ჩამოიყარა… ლალის საყურე გაშავდა…

ქორწილი რომ გათავდა, მარიტასა და შეთეს საქორწილო გვირგვინები ხმლითა და ხანჯლით აჰხადეს, ვითომც უომრად, უბრძოლველად, უხმლოდ და უხანჯლოდ ამათ ვერავინ გაჰყრისო. მარიტასათვის ნისლისფერი ცხოვრება დაიწყო…

შეთე, ნამშრალი, გოროზი, ყველასაგან უყვარული და ყველას უარისმყოფელი, დახარბებული იყო ცხოვრებას. დღეში ათჯერ დასთვლიდა თავის ცხვარს და კიდევ არ ეკმავებოდა.

არ უყვარდა ღარიბი თანამოძმენი: გაბოტილი იდგა დაჰკილავდა.

ერთხელ ასეთი სიტყვა გათალა:

-თანატოლები რათ უნდა ვიყვნეთ ქონებულიუ და უქონელი-თან შავი ალმური ასდიოდა სახეზე.

მარიტას გულზე მჩხვლეტავი ნემსებივით ეჭიდებოდა მგლის ნაკბილარივით შეთეს სიტყვები.

გედია? გარეგნულად არ შემკრთალა, წარბიც არ შეიდრიკა სიამაყით, მას ეგონა,თუ ქალმა გასწირა!ჯერ სულაც გაჰქრა სოფლიდან, მერე ორჯერ სამჯერ ‘აიარა შეთეს ახალი სახლის წინ დათოვლილი ნაბდით, მარიტასკენ არც კი გაუხედნია!

დრო გადიოდა. ესე ამბავი ყველას დაავიწყდა, გედიას და მარიტას კი – არა!

ოი, სასწაულო, არ ვიცი, ვისი რჩევით, შეთემ გედია ნათლიად მიიყვანა, როცა ბიჭი ეყოლა. ბოროტი ენები მარიტას აბრალებდნენ.

გედია ისე იქცეოდა, როგორც ყველა ნათელ-მირონი, ეტყობოდა შეთემ არა იცოდა-რა, ან რა უნდა სცოდნოდა?!

გედი და მაროტა ცალ-ცალკე, უჩუმრებად ებრძოდნენ გრძნობას და ვერ მორეოდნენ .

… და ერთხელ, როცა შეთე თრიალეთზე იყო, ხოლო მისი დედა გულიზარი ამიერ ქვეყნიდან გასულიყო, გედია ჩავიდა მათს ოჯახში სამძიმრის სათქმელად.

მარიტასთვის სამძიმარი უნდა ეთქვა ნათლიას, მაგრამ ნამდვილად კი, მარიტას ღიმილი სწყუროდა! სულ ერთი სიტყვაც რომ გაეგონა მისგან, მთელ წელიწადს იკმარებდა ბედნიერებისათვის!

მარიტაშემთხვევით მარტოდმარტო დახვედროდა ოჯახში.

–გაუმარჯოს იმ ორ წვეთ თაფლს, რომელიც დღეს ერთ სიტკბოდ შეერთდება!– კისკისებდა სიო.

ლოყაწითელი მაისის იასამნის მიბნედილი სურნელი მხიარულობდა…

ასე შეხვდნენ ერთმანეთს—ახალი ტარიელი და ნესტან-დარეჯანი…

მეზობლის შინაბერა ბალბალუკას,–„ნემსისპირას“, კივკივით მოსიარულეს, არ გამორჩა გედიას სტუმრობა. კევიღეჭიამ გამოაქვეყნიერა ყოველივე.

სოფლის ენაკეციამ ნაზი, ქლარცი და თავაზიანი ლაპარაკი იცოდა. და ამ ნაზ სიტყვათა გადაცემა-გადმოცემაში, თავისი ვითომდა კლდამამოსილებით, მთელ სოფელს ამცნო გედიას და მარიტას ვითომდა საცოლქმრო შეყრა.

ბალბალუკას ნაენავი, ჭორშესხმელი, ამბავი მივიდა სოფლის მეუფროსემდის.

— განა სოფელი ბრმა არი, განა განა გულზე გახვრეტა მეტიღა იქნება? — რისხვით ამბობდა ციციკორე.

— არა, ღობესაც თვალი აქვს, კედელსაც, ჯამ-ჭურჭელსაც!

— ქალი ეშმაკის თვალია!– წარმოსთქვა ციციკორემ და ხმის ამოღება ვერავინ გაბედა.

ცეცხლმოკიდებული სოფლის მეუფროსე ციციკორე თავზე ცივ წყალს ისხამდა. გმინავდა, თრთოდა. ტვინი გაუფიცხდა.

— მირონი დააქციეს, ტალახში შარიეს, ქვეყანა შეგვიგინეს, გაუგონელი ამბავია, ძნელად დასაჯერებელი, ქვეყნის გადაჯიშების ნიშანია სწორედ! მერე ვის დროს ხდება: ჩემს ხელში! ღმერთიც მე მომთხოვს პასუხს, ქმარიც, სოფელიც, ჩამავლობაც!

— ვაი, თემო და სოფელო!– ბობოქრობდა ციციკორე.

— დამიძახეთ ელიას, ზაზას, გორიას, სოლომონს,ყანდუას,ზაქარას!– განკარგულებას იძლეოდა.

შუაღამისას სოფლის თნამოავკაცების ფარული თათბირი გაიმართა ციციკორეს საბძელში . დიდი სჯა_კამათი იყო. ციციკორემ გულის ბოღმა_ვაება წამოცალა. თავისი დაიჟინა . ზოგი კი წინაღუდგა , მაგრამ გავლენიანმა სოფლის მეუფროსემ მაინც თავისი გაიტანა , და ვინც კი თავდაპირველად გაიკმარა , ბოლოს იმანაც კი ციციკორეს მხარი მოაბა მკაცრ გადაწყვეტილებაში!..

… ზაფხულის ნაცრისფერი დილა გათენდა ,ნაწვიმარი ,ნაცივარი, წუხანდელი წვიმის ღრუბლების ნაფლეთებიკიდევ დახეტიალობდნენ ჩვენი სოფლის ცაზე , თითქოს ცაც იყო შეციებული,შეტალახებული,გამურული,ჰაერიც უგემური,წუხანდელ ნაწვიმარზე. წვიმით მტვერგარეცხილი ძეძვის ორღობე უფრო ჩაშავებულიყო,ჩუმი წვიმის წვეთები ცრემლივით ცვიოდა.

დილაადრიან, უეცრად რაღაც ყრუ გუგუნმა თუ ზრზენამ გამომაღვიძა…

ლოგინში ვნებივრობდი და ნათბილარს წამოდგომა მეზარებოდა… გუგუნი იზრდებოდა, ჩვენს სახლს უახლოვდებოდა…
მაშინღა ვეცი ფანჯარას.

ახლაც თმები მებურძგება იმ სასტიკ სანახაობაზე.

სოფლის ბრბო უხმოდ მოდიოდა ღვარმოდენით,ჩოჩქოლით,გაონავრებული,

გაძალიანებული…

აღრენით ღელავდა ბრბო, მრისხანებდა, გმინავდა, კვნესოდა, ჰბორგავდა, თითქოს გულის ნაღველს იწურავდა, ნიშნისმოგებით უხმაუროდ ზეიმობდა რაღაცას. მოდიოდა ღვარცოფულად, მაგრამ მუნჯად…

პერანგა ქალი უკუღმა შეესვათ ვირზე…

ახლაც მაგონდება იმ ქალის კუნთების თრთოლა. ეტყობოდა, სციოდა და სტკიოდა, სცხელოდა და იგმირებოდა. ალბათ, ენატრებოდა სიკვდილი, მაგრამ სიკვდილი არსად ჩანდა და მისი ტანჯვა კი ძნელი იყო, ვითარცა სიკვდილი!

იმწამს იგი ათთჯერ მოკვდა და ისევ ათჯერ ძალით აცოცხლებდნენ!..

… მოჰყავდათ სოფლის წამებული, თითქოს დედოფალი მოჰყავთო, და მთელი მისი ამალა გამხდარიყო.

თრთოდნენ ქალის ანგელოზური მხრები და ბრბო კი ტალახსა და საქონლის

ფუნას ესროდა თეთრ პერანგზე, რომელსაც თანდათან თავისი ფერი ეკარგებოდა.

არც ერთი ხმა…

არც ერთი შეძახილი… ეს იყო გასაკვირველი…

მაგრამ სიჩუმე საზარლდ ხმაურობდა, ჩანჩქერივით გრიალებდა და თან იხვევდა ყველაფერსა და ყოველივეს.

წამებული ერთ წერტილს მისჩერებოდა, თითქოს იქით, სიცოცხლის გადაღმაა, და ამ წამის ტანჯვას არცა ჰგრძნობსო და უცბად, როცა მოსახვევში შეუხვია პროცესიამ, მაშინ ვიცანი ის ქალი!

ჩვენი მარიტა! მინაცრებული, გამტკნარებული. მარიტა ყოფილიყო! მაისის გამონაყოფი მარიტა!

დედაჩემი სულ კანკალებდა, თვალებზე ცრემლი ჩამოსდიოდა. გაოგნებულს თითქოს ფეხქვეშ მიწა გამომეცალა! ბრბო კი ჩუმად, უჩუმრად მიჰქუხდა, როგორც ღვარცოფი, და მის წინაშე უძლური იყო თვით ღმერთი!

იმ საშინელი დღის შემდეგ გაუკაცრავებული, დამცრობილი მარიტა აღარავის სჩვენებია!

მარიტა მოკვდა სოფლისთვის!

თითქოს სადღაც უჩინრად გარდაიხვეწა…

ყველა უხერხულობდა მარიტას სახელის ხსენებას. ბავშვიც კი შეყოყმანდებოდა ხოლმე, ხოლო თუკი ენაზე მოადგებოდაეს სახელი, ენის ტარზევე შეირჩენდა და არც კი წარმოთქვამდა…

ჩუმად იყვნენ მარიტას ნამეგობრალებიც… ყველა მიხვდა თავის შეცდომასა და ბოროტებას, ყველამ გაითვალისწინა საკუთარი დანაშაული…

გულგაგმირული გედია გადაიხვეწა ყაზახში, თათრებში, და იქვე მოეღო ბოლო უსაშველო დარდით, თავზე ხელაღებული ვიღაცას შემოჰკვდომია.

სოფელმა იგრძნო თავის ნამხეცარი, ნაპირუტყვალი! აწყენინა თავის საუკეთესო შვილს, უმანკოს და უნაკლულოდ პატიოსან ადამიანს!

მარიტა ზეზეურად დადნა და სულო მალე უთმქელი სევდით გადავიდა თეთერის ქვეყანაში!

გაიგო რა მისი ცოდვის მზიდველმა სოფელმა მარიტას სიკვდილი, საშინლად იტკივილა! მთელი სოფელი მოჯარდა მარიტას ეზოში.

მარიტას უხრწნელი სილამაზე __მთვარის საშუბლე, პიტალო ვეწრცხლური სახე, დამარმარებული ყელი, __ სიკვდილშიც კი მომხიბლაობდა!

სოფელმა ზღვიერის ცრებლით დაიტირა თავისი მზეჯავარა. კუ7ბოსთან ყველა წყაროსავით იღვრებოდა.

მხოლოდ გულჯავრიანი ციციკორე ამაყი და გაძაგრული იდგა. ჩაღრუბლული, მძიმე ფიქრებში შესული, განა შემნანე, ხან ყავარჯენს დაებჯინებოდა, თითქოს სასტიკი მზერით ამოწმებდა, მართლა მოკვდა თუ არაო? საოცარი იყო, ციციკორე მარიტას სიცოცხლის ხელყოფელი, სოფლის ამტირებელი, სულაც არ იტანჯებოდა, მას მართალი ეგონა თავი! მან ხომ სოფლის ძველთაძველი ზნეობა დაიცვა, სირცხვილი არავის შეარჩინა! მხოლოდ ნორჩი, „გაუხარელი“ ქალი ენანებოდა, როგორც ადამიანს და თვითვე: უკვირდა თავისი ძალა და გავლენა:

__სად დავკარი და სად გავარდაო!

„გამაძღო მე სიმწარითა, დამათრო მე ნაღველითა“ ვხოვრებამ… ბედმა…__შეეძლო გაემეორებინა მარიტას.

გლოვის კვამლით სოფელი გაშავდა..

სოფელს თავისი თამარ დედოფალი მოუკვდა… ხეებიც კი სტიროდნენ…

სამარის პირად, როცა დადგა უკანასკნელი წუთები გამოთხოვებისა და მიწის მიყრისა, იმ წამს, კუბოსთან მიჯრილმა მარიტას შეურაცხმყოფელმა ხალხმა, ახლა შეშინებულმა, უეცრივ უკან დაიხია, თითქოს ამაზე სხვა რამ უფრო საზარი დაინახა, კინაღამ ერთმანეთი გადათელეს და გათქერეს… რადგან ერთი მუჭა მიწის მიყრა ვერავინ გაუბედა ამ ღვთიურ სილამაზეს. ვერავინ… ვერავინ…

თვით უშიშარმა დოლენჯიმ ბიჯიც ვერ წადგა, რომ მისაყრელი მიწა პეშვით აეღო გასაყრელად.

იდგა ხალხი ფა გულამომჯდარი ქვითინებდა.

ბოლოს, ისეევ ციციკორემ გამოიყვანა ხალხი ბურანიდან.

ისიც ფეხის ბორძიკით მივიდა კუბოსთან, დაიღუნა, აიღო ერთი მუჭა მიწა და კუბოს მიაყარა…

უცბად ასწვდა ნიჩაბს და წავიდა მიწა ხრიალ-ხრიალით.

ეშველა ხალხს. გულს ეფონა… თორემ ცრემლი დაახრჩობდა!

კლდეთა ამონაყარ მიწაში ჩასვენდა მარიტა.

მიწას არ შერცხვა, მაგრამ ბალახი მიწაში ჩაძვრა სირცხვილით.

უცბათ მზე გაჩაღდა, აბრიალდა, თითქოს მისი ნაწილი მარიტა მასვე შეუერთდაო.

მარიტას სიკვდილმა,როგორც ხალხა იტყოდა, -მთები გადააბნელა, ქვეყანა დააცარიელა, ქვა დაადნო, კლდე დაშალა…

ხალხური ლექსი იტყოდა:მარიტას სული პეპელასავით გაფრინდა და ანგელოზები ზარის რეკვით შეეგებნენო!

იმასაც იტყოდნენ, ზეცაში მტრედი აფრინდა მახარობლადო, -მარიტა მოდისო!

საიქიოში ოქროს სკამიმიართვესო,დაღლილსაო.

ღვთისმშობელს ეთქვა თურმე:ფერზე გეტყობა, ძლიერ დაღლილიხარ, დაჯე, შვილო, შორიდან მომავალი ხარ!

იეაო ქრისტემ კი ხელმანდილი მამოიღო, შუბლზე უნდა მოესვა, რომ გაეცოცხლებინა, მადრამ ისეთი ლამაზი იყოო, მიწაზე დასაბრუნებლად ვერ გაიმეტაო, მოინდომა, სულ გვერდით ჰყოლოდა, ახლას გვერდითა ჰყავსო ვარსკვლავადო…

მთელი წელიწადი უწვიმარი იყო… ყანები ჩაიწვა. ვენახები გადახმა. ყანწი ვერავინ გაასველა!

დაშრა ჭური და საწნახელი!

ამ უბედურებას მარიტას უსამართლო სიკვდილს აბრალებდნენ, რომ სოფელმა უბრალოდ გასწირა მარიტა!

მახსოვს; დიდხანს იყო ამაზე მითქმა -მოთქმა, საუბარი. მერე ვიღას გვეცალა?!

მარიტაუკვე წაფერფლა ცივმა დრომ და გრილმა მიწამ!

ვიღას ახსოვს?

მხოლოდ შემსწრენი და მახსოვარნი დაუჯერებელ ზღაპარ-ამბავით გავიხსენებთ ხოლმე მარიტას სახისა და გულის სილამაზეს, ისიც ჩვენს შორის!…

. . . . . . . . .

ამ გაზაფხულის პირზე ვინახულე ჩემი სოფელი და მარიტას ნაეზოვარიც.

ირგვლივ ყოველივე დამუნჯებულოყო. ნამოსახლარზე მარიტას სახლისნაკედლარებიც კი აღარ ჩანდა.

იქ, სადაც მარიტას მამისეული სახლი იდგა, ახლა ქერის ბურდო ეყარა და გათმებისაგან გარს მტვერი და ბუნგალი ირეოდა.

ყოველივე წალეკილი იყო „ზვირთთაგან მღელვარისა ამის მიუნდობლის საწუთროსათა“.

აღარც ერთი ხე აღარ გადარჩენილიყო მარიტას ეზოში.

მხოლოდ ძველი კერის ადგილზე თავისით ბროწეული ამოვარვარებულიყო.

ჩემს წინ ახლად აყვავებული, ცეცხლისფრიანი ბროწეულის ყვავილი მიღიმოდა, მარიტას სახესავით ალაკრული!

ვუყურებდი მხიარულ, მზიან ყვავილს და არა მჯეროდა, რომ მარიტა აღარ ამშვენებს დედამიწას! არც ის მეჯერებოდა, რომ ამ მტვერსა და ნაგავში ასეთი ბრწყინვალე ყვავილიანი ხე ამოსულიყო თავისით!

მართლაც, საიდან მოდის სილამაზე? ან სად მიდის? სად იკარგება, თუ დროებით მიეფარება?

ვინ იცის?!

ჩემი ნენე

ფრაზები რომლებიც ხანდახან გვიმარტივებენ ცხოვრებას:)

-ბებერი მაშინ ხარ,როცა წარსულში მეტ სიხარულს ხედავ,ვიდრე მომავალში.

სტენდალი:-ღმერთს გული გრძნობს და არა გონება. აი, რა არის რწმენა.

“ყველაზე დამცინავი პასუხი, დამცინავი ღიმილია” – მიშელ მონტელი

“ბედნიერება ის კი არ არის რასაც გინდა იმას აკეთებდე, არამედ ის რომ ის გინდა რასაც აკეთებ” – ავრელიუსი

ცხოვრებაში რაც არ უნდა დიდი გახდე
გახსოვდეს რომ შენ პატარა დაიბადე…

ადამიანი შეიძლება გაანადგურო, მაგრამ ვერ აჯობო.
ერნესტ ჰემინგუეი

“მე მიყვარხარ, არა იმისთვის თუ ვინ ხარ შენ, არამედ იმისთვის, ვინ ვარ მე, როდესაც შენთან ვარ”
გაბრიელ გარსია მარკესი.

შეიძლება ამ სამყროში მხოლოდ ადამიანი ხარ,მაგრამ ვიღაცისთვის მთელი სამყარო ხარ.

პითაგორა:-ჩუმად იყავი, ან ისეთი რამე არ თქვა რაც დუმილზე უკეთესია’

პითაგორა:-ჩუმად იყავი, ან ისეთი რამე არ თქვა რაც დუმილზე უკეთესია’

აჩუქეთ მას მეთელი სამყარო და ის ლამაზ შეფუთვასაც მოგთხოვთ

ჩეხოვი:-თუ გსურს ბევრი დრო გქონდეს, ნურაფერს გააკეთებ.

ჟან პოლი:-სიყვარულის სამი მეოთხედი ცნობისმოყვარეობაა.

ბიორნე:-სინანული გონიერებაა,რომელიც გვიან მოდის.

მარკუს ავერელიუსი:-ყველაზე საზიზღარი სახეობა სიმხდალისა-ეს არის საკუთარი თავის შებრალება.

სიცოცხლე დაავადებაა, რომელიც სიკვდილს იწვევს

სოფოკლე:-თავის თავზე დიდი წარმოდგენა მოკლე ჭკუის ერთ-ერთი ნიშანია.

გოეთე:-შეცდომა სასარგებლოა ხოლმე, ვიდრე ახალგაზრდები ვართ, ოღონდ სიბერემდე არ უნდა ვათრიოთ ის.

ყველას მეგობარი არავის მეგობარი არაა.

მთავარაია ეს ყოველივე საჭირო დროსა და საჭირო ადგილზე გაგვახსენდეს:)

გარსია მარკესის 13 გენიალური ფრაზა

1)მე შენ მიყვარხარ,არა იმიტომ ვინც ხარ შენ,არამედ იმიტომ რომ ვინ ვარ მე როცა შენს გვერდით ვარ.

2)არცერთი ადამიანი არ იმსხურებს შენს ცრემლებს,ხოლო ის ვინც იმსახურებს,არასოდეს აგატირებს შენ.

3)მხოლოდ იმიტომ, რო ვიღაცას არ უყვარხარ ისე,როგორც შენ გინდა რომ უყვარდე,იმას არ ნიშნავს რომ,იმ ადამიანს მთელი გულით არ უყვარხარ!

4)ნამდვილი მეგობარი ის არის , რომელსაც უჭირავს შენი ხელი და გრძნობს შენს გულს.

5)ყველაზე საშინელი მონატრებაა, იყო მის გვერდით და აცნობიერებდე,რომ ის არასოდეს იქნება შენი!

6)არასოდეს მოიშალო სახეზე ღიმილი .მაშინაც კი ,როცა სევდიან განწყობაზე ხარ ვიღაცას შეიძლება შენი ღიმილი შეუყვარდეს

7)შეიძლება ამ სამყროში მხოლოდ ადამიანი ხარ,მაგრამ ვიღაცისთვის მთელი სამყარო ხარ.

8)შეიძლება ღმერთს სურს ჩვენ ვხვდებოდეთ უვარგის ადამიანებს მანამ, სანამ შევხვებით იმ ერთადერთს .. იმიტომ რომ,როცა ეს მოხდება ჩვენ მადლიერი ვიყოთ

9)ნუ ტირი იმიტომ,რომ ეს დამთავრდა .გაიღიმე იმიტომ რო ეს იყო.

10)არ ფანტო დრო იმ ადამიანზე რომელიც არ ისწრაფვის რომ დრო შენთან გაატაროს

11)ყოველთვის მოიძებნებიან ისინი ვინც ტკივილს მოგაყენებს.მაგრამ არ უნდა დაკარგო რწმენა ადამიანების მიმართ,უბრალოდ ცოტა ფრთხილად იყავი.

12)გახდი უკეთესი და შენვე მიხვდი ვინ ხარ,სანამ შეხვდები ახალ ადამიანს იმ იმედით რომ ის შენ გაგიგებს შეგიცნობს

13)ნუ გამოავლენ ესოდენ ძალისხმევას ყველაფერი საუკეთესო მოულოდნელად ხდება!

 

იგი

 

იგი

პრეისტორიული მოთხრობა

 

********

– როცა ცა დღის თვალს გაახელს და ქვეყნიერებას სიბნელეს გადააცლის, იგი ავა მაღალ ქარაფზე და დიდი დაძინების ხახაში ჩაეშვება.

ბელადის სიტყვებს ცხელი ხიფათის სუნი აუვიდა, როგორც შიშველ მთას აუვა ხოლმე, როცა შიგნიდან ცეცხლის ენა ამოიმართება და ცა ფერფლის ღრუბლით დაიფარება.

შეშფოთებამ იგის თავიდან ფეხებამდე დაუარა.

ასეთი რამ ჯერ არც ერთ ბელადს არ ეთქვა.

იგი მიხვდა, რომ ქვეყნად რაღაც ახალი გაჩნდა.

ოღონდ ისე არა, ცის ძახილი ცეცხლად რომ გაიკლაკნება და მყისვე გაქრება.

არა.

მიწა რომ გაიბზარება და ნაპრალი აღარასოდეს ამოივსება, ისე.

ირგვლივ დუმილი იდგა.

თანამოძმეებს თვალები გაფართოვებოდათ და იგის სესცქეროდნენ.

მაშინ იგი კიდევ უფრო გაიმართა, თავი უკან გადაიგდო და შორეული მთების სიმაღლეს მიაბჯინა მზერა. მთების დიდმა სიმშვიდემ შეშფოთება ნელ-ნელა გამოდევნა სხეულიდან. ცხელი ხიფათის სუნიც გაილია.

იგიმ მთების სიმაღლეს მადლობა შეუთვალა.

თანამოძმეთა გაფართოებული თვალები ერთმანეთში შეცურდნენ.

იგის ახლა ერთი ვეებერთელა თვალი მოსჩერებოდა ყოველი მხრიდან.

ირგვლივ დუმილი იყო და მოლოდინის მძაფრი სუნი იდგა.

იგიმ ბელადს შეხედა.

ბელადი ყველაზე მეტად იყო მოხრილი. გრძელი ხელები ლამის მიწაზე დასთრევდა. შუბლი ვიწრო და ბრტყელი ჰქონდა, კბილები – მრისხანედ დაკრეჭილი.

მორიგეობით ინაცვლებდა ფეხებს და ადგილზე ირწეოდა.

ასეთი ბელადის დანახვაზე ძლიერი ნადირებიც კი დამფრთხალი გარბოდნენ.

***********

მარტოობა ისეთი ყოფილა, მონადირეს რომ შეპყრობილი ნადირი გაექცეს და უიმედოდ გააყოლოს თვალი.

როცა მარტო იყო იგი, მაშინ არ გრძნობდა მარტოობას; სხვებთან როცა იყო, მაშინ გრძნობდა.

კაცები ისე უყურებდნენ, როგორც უცხო რამ სულიერს და მის გვერდით ყოფნას ერიდებოდნენ. ბელადს კბილები ავად უელავდა და თვალებში მრისხანება ედგა.

იგი ყველანაირად ცდილობდა თანამოძმეებს დამსგავსებოდა და მოახლოებული ხიფათი აეცდინა.

როცა ქვეყანაზე შავი სიბნელე ჩამოწვებოდა და ყველანი ძილს მიეცემოდნენ, ფრთხილად დგებოდა, თავის პატარა გამოქვაბულს მიაშურებდა და მანამ ებრძოდა ტკივილს, სანამ ცასა და მიწას შორის ჩაწოლილ ღამეს დღის თვალი ძლიერი სხივებით არ გაფანტავდა.

ტკივილი ჯიუტი იყო და იგის მძიმე ბრძოლის გადახდა დასჭირდა. მაგრამ ბოლოს მაინც თავისი გაიტანა, ტკივილი დაამარცხა და ისეთი გახდა, როგორიც არიან სხვები. დადგა დღე, როცა სანადიროდ მიმავალი იგი სხვებისაგან აღარაფრით გამოირჩეოდა. მოხრილი იყო, ხელები კოჭებამდე დასთრევდა, შუბლი მიწისთვის მიეშვირა. მართალია, ზურგში ჯერ კიდევ კბენდა ტკივილი, მაგრამ ეს პატარა ტკივილი იყო, ტკივილის შვილი, რომელსაც არც სიავე ჰქონდა, არც ძალა და არც ბასრი კბილები.

იგის ახლა ისე უყურებდნენ, როგორც თავისიანს. აღარავინ გაურბოდა, აღარავინ ერიდებოდა. ბელადის თვალებშიც გაქრა მრისხანება.

იგი მაინც დადიოდა თავის გამოქვაბულში და ტკივილის შვილს ებრძოდა.

როცა ტკივილი საბოლოოდ გაქრა, უხმოდ თქვა თავის სხეულში:

“ახლა იგის შეუძლია დიდ გამოქვაბულში დარჩეს და დაიძინოს”.

თქვენი არ ვიცი მაგრამ ამ ნაწრმოებმა მე აღმაფრთვანა. თუ შეძლებთ წაიკითხეთ ბოლომდე,  უსაზღვროდ ბევრს გაიგებთ ამ ქვეყნიური სიბრძნისას:) საერთოდ ბევრს არც მოსწონს, არ აღიარებს ჯემალ ქარჩხაძეს დიდ მწერლად, ამის მიზეზს მე პირადად ვერსად ვერ ვხედავ. ვიცი რომ კარგია ილია, აკაკი და ვაჟა მაგრამ  ისინი დაიხოცნენ, ეს კი იმას არ ნიშნავს რომ სხვა ყველა უნდა დავიწუნოთ.  ძალიან ბევრი კი ისე აკრიტეკებს მას რომ ნორმალურად არც იცნობს მის შემოქმედებას, ხოდა ჩემო მკითხველებო, თუ თქვენშიც გამოერია ისეთ ვინც ჩემს აღფრთოვანებას არ იზიაებს, გთხოვთ გამომეხმაუროს კომენტარის საშუალებით, და ვინმემ მაინც დასაბუთებულად ამიხსნას რატომ არ უნდა ჩავთვალო ეს კაცი დიდ მწერლად… ჯერ მხოლოდ “ანტონიო და დავითის გამო”:)

“ყველა ამბავი ერთნაირად მნიშვნელოვანია, ოღნდ ესაა მნიშვნელოვანი ამბების მნიშვნელობა თვალსაჩინო ადგილასაა და ისედაც იოლი დასანახია, უმნიშვნელო ამბების მნიშვნელობა კი კულისებშია დამალული და ყურადღებით თუ არ მოიძიე შეიძლება იფიქრო, რომ არც არსებობს, რაც არა მარტო მცდარი დასკვნაა, არამედ მომავალ დასკვნათა მცდარი წინამძღვარიც”

“ჩვენი კვალი, ჩვენ რომ უკვდავებას ვეძახით, ბავშვის გულუბრყვილო მინაწერია საწუთისოფლო თეატრის ჭუჭყიან კედელზე: “აქ თამაშობდა უილიამი”

“ქართველობა ჩვენი ხმალია და ქრისტიანობა ჩვენი ფარი. ვისთვისაც ღმერთს ფარისა და ხმლის მეტი არა მიუცია რა ის მეომარია და ძალიანაც რომ ეგულმძიმებოდეს უნდა იომოს. ჩვენი მიწა-წყალი მცირეა და გამუდმებული დარაჯობა სჭირდება. პატარა ქვეყანა დიდი სატკივარია. ჩვენი ქვეყანა კი იმდენად პატარაა ხელები რომ გაშალო თავ-ბოლოს მიწვდები. ასეთ ქვეყანას სხეულივით უნდა გრძნობდე და როცა შენს მიწაზე უცხო მოძალადე დადის ისე უნდა გტკიოდეს თითქოს შენს სხეულს თელავდეს”